Aan de slag met de Veiligheidsladder

Het doel van de Veiligheidsladder is het terugdringen van het aantal onveilige werksituaties. Dit wordt bereikt door het veiligheidsbewustzijn binnen organisaties te meten en te verbeteren.

Marcel van Baren
Normity - Icoon - Twitter Normity - Icoon - Facebook Normity - Icoon - LinkedIn Normity - Icoon - Whatsapp Normity - Icoon - Pinterest Normity - Icoon - Email Normity - Icoon - Email Normity - Icoon - Google Normity - Icoon - Plus

Omdat de Veiligheidsladder op een gegeven moment niet alleen nuttig was voor ProRail maar ook voor veel andere organisaties, is in 2016 het eigendom en beheer van de Veiligheidsladder overdragen aan de NEN. Vanaf dat moment in NEN als schemabeheerder verantwoordelijk geworden voor het actueel houden van het certificatiesysteem. Ook is zij verantwoordelijk voor het verder ontwikkelen op basis van signalen van belanghebbenden.

Aantallen

Organisaties die zich certificeren voor de Veiligheidsladder, worden opgenomen in een openbaar register. Uit dit register blijkt dat er (op het moment van schrijven) zo'n 3100 certificaten zijn afgegeven, waarvan ruim 2800 voor Nederlandse bedrijven. De Veiligheidsladder wordt dus veruit het meest toegepast in Nederland.

De Veiligheidsladder kom je vaak tegen bij organisaties die actief zijn in de bouw en infrastructurele projecten. In principe kan deze door de generieke opzet in elke branche worden toegepast.

Verhogen bewustzijn

De Veiligheidsladder is gebaseerd op het model van de cultuurladder van Parker & Hudson dat begin 2000 werd ontwikkeld. Zij definiëren 5 niveaus van bewustzijn, waarin een organisatiecultuur zich kan bevinden:

  • ontkennend
  • reactief
  • bureaucratisch
  • proactief
  • vooruitstrevend

Op het laagste niveau is er eigenlijk nauwelijks bewustzijn (onbewust onbekwaam) terwijl op het hoogste niveau de volledige organisatie volledig bewust is en dit ook uitdraagt (bewust bekwaam).

Kenmerken Veiligheidsladder

In de Veiligheidsladder zijn de bewustzijnsniveaus van Parker & Hudson vertaald naar vijf treden op een ladder. De trede waarop de organisatie staat, geeft aan welk veiligheidsbewustzijnsniveau een organisatie heeft. Hoe hoger de trede, des te meer bewustzijn er aanwezig is binnen de organisatie.

Om te bepalen op welke trede een organisatie zich bevindt, wordt er vanuit verschillende invalshoeken gekeken naar de organisatie.

Normity - De 6 invalshoeken van de Veiligheidsladder
  1. Leiderschap en betrokkenheid
    • In hoeverre is het management geïnteresseerd in veiligheid?
    • Hoe betrokken is het personeel?
    • Wordt goed gedrag beloond?
  2. Beleid en strategie
    • Is veiligheid een onderwerp in de strategie?
    • Wat is de visie op veiligheid?
    • Wordt er structureel geïnvesteerd in veiligheid?
  3. Organisatie en opdrachtnemers
    • Wordt er van opdrachtnemers ook geëist dat zij veilig werken?
    • Worden nieuwe medewerkers ingewerkt op veiligheid?
    • Staat bewust veilig werken in de competentie- en functieprofielen?
    • Zijn er korte lijnen tussen de veiligheidsfunctionaris en de directie?
  4. Werkplek en procedures
    • Wordt er volgens de (veiligheids)protocollen gewerkt?
    • Zijn de protocollen afgestemd op de gebruikers?
    • Worden verbeteringen structureel uitgevoerd (PDCA)?
    • Hoe groot is het risicobewustzijn?
  5. Afwijkingen en communicatie
    • Worden er veiligheidsmeldingen gedaan en deze actief opgevolgd?
    • Wordt hiervan geleerd en wordt er geëvalueerd?
    • Is er een structureel veiligheidsoverleg?
    • Vinden er regelmatig inspecties plaats?
    • Wordt er voldoende gecommuniceerd en gerapporteerd over veiligheidsissues?
  6. Audits en statistieken
    • Worden er audits gehouden op veiligheidsgedrag?
    • Gebruikt de organisatie statistieken voor verbetering?
    • Wordt er aan trendanalyse gedaan?

De 5 treden

Zoals hierboven gezegd, bestaat De Veiligheidsladder uit 5 niveaus. Dit worden treden genoemd, van 1 naar 5. Per trede is in het schema aangegeven waar een bedrijf aan moet voldoen: hoe hoger, hoe beter! De auditor waardeert de verschillende criteria uit het schema, waarbij vanuit de hierboven toegelichte zes invalshoeken naar de organisatie wordt gekeken.

Normity - De 5 treden van de Veiligheidsladder

Trede 1 - Pathologisch
Niemand in de organisatie houdt zich bezig met veiligheid, want 'wat niet weet, wat niet deert'. Ook het management onttrekt zich hieraan. Er wordt niets tot weinig geïnvesteerd in veiligheid.

Trede 2 - Reactief
Als er iets misgaat, dan neemt de organisatie maatregelen. Maar wel steeds achteraf. Er worden pogingen gedaan om het veiligheidsgedrag te veranderen, maar die duren nooit lang. Snel gaat men weer over tot de orde van de dag, totdat er weer iets gebeurt.

Trede 3 - Berekenend/bureaucratisch
Veiligheid wordt wel als belangrijk gezien, maar er moet wel wat tegenover staan. Zoals het winnen van een aanbesteding of een hogere productiviteit. "What's in it for us?" is de standaard vraag. Met name het management houdt zich bezig met de betrokkenheid bij veiligheid en naleving van regels en wetten.

Trede 4 - Proactief
De organisatie ziet veiligheid als heel belangrijk en investeert hier ook structureel in. Medewerkers zijn veiligheidsbewust en men spreekt elkaar aan op onveilige praktijken. Het management stimuleert dit ook en toont voorbeeldgedrag. Bewust veilig werken wordt gezien als een eigen verantwoordelijkheid.

Trede 5 - Vooruitstrevend
De organisatie wordt door branchegenoten gezien als schoolvoorbeeld over hoe je met veiligheid omgaat. Veiligheid is volledig geïntegreerd in de bedrijfsprocessen. Medewerkers kennen maar 1 werkwijze en dat is de veilige werkwijze. Veiligheid wordt constant geëvalueerd, continue verbetering is vanzelfsprekend.

Eigenlijk kun je stellen dat als je organisatie alleen voldoet aan trede 1 of trede 2, er nauwelijks een veiligheidscultuur aanwezig is en dat dat geen enkele indruk zal maken op eventuele opdrachtgevers en branchegenoten. Een certificatie voor de Veiligheidsladder heeft alleen zin als je organisatie trede 3 of hoger nastreeft.

Geen papieren audits

Bij normen zoals ISO 9001 en ISO 27001 vormt dat wat je gedocumenteerd hebt een deel van de bewijslast die je aan een auditor kunt overleggen om aan te tonen dat je aan een bepaald normelement voldoet. Dit is niet het geval bij de Veiligheidsladder, waarbij de auditor de bewijslast evalueert op basis van interviews met verschillende werknemers uit de diverse lagen van de organisatie, van management tot operationeel. Audits worden uitgevoerd door meerdere auditoren die de resultaten van de interviews met elkaar vergelijken, zodat er ook geconstateerd kan worden hoe consistent de antwoorden zijn.

Certificatie

Je kunt je laten certificeren voor de Veiligheidsladder in een aantal gradaties. Meer informatie hierover is te vinden op de website van de Safety Culture Ladder. Zo bestaat er een SCL Original certificatie, waarbij in cycli van 3 jaar elk jaar een 100% audit wordt uitgevoerd. Ook is er een SCL certificaat die ook een cyclus kent van 3 jaar, waarbij er het eerste jaar een 100% audit is en de twee jaar daarna een vervolgaudit van 40%.

Bekende en minder bekende certificerende instellingen als TüV en DEKRA kunnen de zogenaamde ladderbeoordeling voor je verzorgen.

Safety ProRail bewustzijn NEN schema beheer signalen niveau Parker Hudson treden invalshoeken beleid leiderschap organisatie werkplek procedure communicatie afwijkingen audits statistieken strategie betrokkenheid pathologie reactief bureaucratie proactief vooruitstreven certificatie certificering

Normity - Icoon - Twitter Normity - Icoon - Facebook Normity - Icoon - LinkedIn Normity - Icoon - Whatsapp Normity - Icoon - Pinterest Normity - Icoon - Email Normity - Icoon - Email Normity - Icoon - Google Normity - Icoon - Plus